کد مطلب:4547 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا عدالت اجتماعي براي سلامت و سعادت جامعه بشري ضروري است؟

امروزه، عدالت اجتماعي همانند آزادي و دموكراسي و بعضي كلمات ديگر، ظاهري جالب و فريبنده دارد و براي همين است كه در سرلوحه برنامه هر مكتب و حزبي اين جمله به چشم مي خورد.
مفهوم حقيقي عدالت اجتماعي حاكميّت قوانين عادلانه در اجتماع است كه در زير سايه چنين قوانيني، هر صاحب حقي بحقش برسد; استعدادها پرورش يابد و عقل ها بارور شود. به گونه اي كه هيچ حقّي ناديده گرفته نشود و از اين رهگذر، كسي ستم نبيند. جامعه بشري به عنوان بخشي از جهان هستي، بايد با نظام عادلانه آفرينش همانند و همسو باشد; حال براي اينكه بقوانين عادلانه جهان هستي بهتر پي ببريم، تا قوانين اجتماعي بر پايه آن، استنساخ كنيم،
به چهار آيه از قرآن كريم مي نگريم:
- در سوره فاطر(41) مي فرمايد:
«اِنْ اللهَ يمسك السموات و الارض ان تزولا»; خداوند، آسمان ها و زمين را از نابودي حفظ مي فرمايد.
- در سوره فرقان(2) مي فرمايد:
«و خلق كل شيي فقدره تقديراً»; خدا هر چيز را آفريده و براي آن اندازه خاص مقرّر فرمود.
- در سوره آل عمران(18) مي فرمايد:
«شهدالله انه لااله الاهو والملائكه واولوالعلم قائما بالقسط»; خدا آگاه است كه جز خودش خدايي نيست و فرشتگان نيز گواهند در حالي كه جهان را به عدالت برپاداشته است.
- در سوره فاطر(43) مي فرمايد:


ـ531ـ
«فلن تجد لسنة الله تبديلاولن تجد لسنة الله تحويلا»; هرگز در سنّت خدا تغيير و تبديلي نخواهد يافت.
از اين چهار آيه مي فهميم كه اولا: يك قدرت بر تمام جهان مسلّط است كه هر موجود را به جاي خود و همه جهان را مجموعاً نگهداري مي كند. ثانياً: هر موجودي به اندازه معيني و داراي استعداد خاصّي آفريده شده است; ثالثاً: ميان موجودات از كوچك و بزرگ به قانون عدالت توازن و هم آهنگي برقرار گشته كه از مجموع آنها واحدي به نام جهان تشكيل يافته و همه داراي يك نظم و يك روشند كه همان قانون جهان يا سنّت خدا ناميده مي شود; رابعاً: سنّت خدا كه قوانين عالم باشد ثابت است و هرگز در آنها تغيير و تبديلي رخ نمي دهد.
اين مطالب را هم از آيات قرآن و هم از راه عقل و مشاهده احوال موجودات مي فهميم. افراد بشر نيز هم جزئي از اين جهانند و ناچار محكوم اين قوانين هستند.
جهان هستي به قدرت و عدالت برپاست. قدرت است كه هر جسم را در جاي خود نگاه مي دارد و آن را از متلاشي شدن حفظ مي كند. و عدالت تكويني است كه هر موجودي را آن گونه كه بايد در جايگاه شايسته قرار مي دهد و همه را به كمال لايق خود مي رساند. و در نتيجه اين قدرت و عدالت است كه هيچ چيز از حد خود تجاوز نمي كند و حد هر چيزي براي خودش محفوظ مي ماند.
در جامعه بشري نيز بايد قدرتي باشد كه آن جامعه را از فروپاشي نگهداري كند و عدالتي باشد كه هر طبقه و فرد را در حد خود قرار دهد و حد او را برايش حفظ كند تا نه كسي از حد خود تجاوز كند و نه كسي از حد خود محروم بماند.
در جهان قوانيني ثابت حكم فرماست كه هر موجودي از آن تخلف كند، نابود مي شود. براي بقاء نظام اجتماعي نيز به قوانين ثابتي نياز است كه هر جامعه اي آن قوانين را نشناسد و يا

ـ532ـ
بشناسد و از آن پيروي نكند، روبه فنا مي رود.

( بخش پرسش و پاسخ)


ـ533ـ